Pissebed

Jakkes, wat is dat nou weer…PISSEBEDDEN!

Riet van de Water

Kelder- of steenmotten, krobben, muurluizen of vochtvarkens.
Uit al deze namen kan je al afleiden dat het een veel in huis en tuin voorkomend beestje is. Nu de winter voorbij is, verschijnen ze weer op vochtige en donkere plekken. Sta je er bij te griezelen? Eng is het beestje helemaal niet. Het is een kreeftachtige en vies is ie ook al niet, want hij ruimt juist alles op. Zet er een paar in de komposthoop en de vertering gaat sneller.

Alle bijnamen zijn te begrijpen, maar “pissebed”? Dat komt zo: Pissebedden zouden een afweerstof hebben, die voor ons urine afdrijvend werkt en in vroeger tijden, toen men nog niet zulke luxe bedden had, zaten er misschien wel pissebedden in of onder bed. Als er dan iets mis ging kregen zij de schuld.

De zurige stof die wordt afgescheiden door klieren beschermt ze een beetje tegen vraat door spinnen, hooiwagens, duizendpoten en vogels. Het tot een bolletje oprollen. Wat sommige soorten doen helpt beter. Zo’n 60 tot 40 miljoen jaar geleden kropen de “isopoten” schoorvoetend aan land en vestigden zich als “vuilverteerders”. Ze hebben iets met water, althans met vocht op zijn minst. Het is nog steeds een kreeft, dus een waterdier, dat definitief op het land is gaan leven (er zijn nog steeds soorten die in de oceaan wonen).

De op het land levende pissebedden hebben nog altijd een soort kieuwen, die vochtig gehouden moeten worden. Het laagje vocht dat er altijd overheen moet liggen is noodzakelijk om de uitwisseling van zuurstof in het bloed op gang te houden. In een droge omgeving (b.v. binnenshuis) stikt hij. Als je in de tuin een steen verplaatst vluchten de pissebedden niet weg uit angst voor jou (ze zien je niet eens staan) maar voor het licht want zon betekent droogte. Dat is ook het enige wat ze kunnen zien.

Ze hebben ook nog 2 vochtgevoelige antennes en gaan het liefst op een kluitje bij elkaar zitten om zo min mogelijk te verdampen. Loslopende pissebedden gaan af op de geur van zo’n kolonie. Maar hun ontwikkeling als landdier gaat nog steeds door zodat ze ooit waarschijnlijk in staat zullen zijn op drogere plaatsen te leven. De kelderpissebed (minstens even algemeen als de gewone) begint al in een stel kieuwpoten, waarvan ze er 4 paar hebben, een soort buisjes te bouwen, waardoor ze, net als insecten door tracheeën lucht kunnen inademen. Als je dus in huis een pissebed tegenkomt, wees dan vriendelijk voor hem of haar en zet het dier buiten onder de planten of strooisel. Hij (of zij) zal je dankbaar zijn en al je planten afval helpen verteren.

Pissebedden jagen sommige mensen de stuipen op het lijf. Daar krijgen weer andere mensen maagpijn van, en het zuur. Dat komt dan prachtig uit. Vroeger namelijk -altijd maar vroeger- droegen sommige mensen een buideltje met pissebedden aan een touwtje om hun nek. Als ze maagkrampen kregen, slikten ze gauw een pissebed en de pijn verdween. Een idee voor IVN-gidsen en boswachters die hun excursie en eventueel lijfelijk lijden aanschouwelijk willen maken? Biologen menen dat dit zo gek niet was: in het pantser van de pissebedden -die ook wel kelderzeugen of muurvarkens genoemd werden-, zit een kalkverbinding die opspelend maagzuur zou neutraliseren. Een mens heeft bovendien niet altijd Rennies bij de hand. Het uitproberen waard, dan toch maar? Bovendien zijn pissebedden zijn giftig noch gevaarlijk.