Foto Koekoek (fotograaf Jeroen van der Giessen)
2017 Jaar van de Koekoek
Zelfs de meest ervaren vogelaars beschouwen de Koekoek als mystieke vogel. De luide en ver reikende roep “Koe-koek” van het mannetje laat in het voorjaar menig vogelaarshart een tikje sneller slaan. Het aloude gezegde: “Je hoort hem wel, maar je ziet hem niet”, geeft aan dat de vogel zich eerder laat horen dan zien. Maar als je goed oplet, dan is de kans dat je de vogel met zijn lange staart en roeiende vleugelslag na zijn roep in beeld krijgt zeker niet ondenkbaar. Toch worden die kansen kleiner, want het aantal Koekoeken neemt af.
Vogelbescherming en SOVON Vogelonderzoek Nederland hebben daarom 2017 uitgeroepen tot het Jaar van de Koekoek. Extra aandacht dus voor deze prachtige vogel waarvan het vrouwtje het ei legt in een nest van een waardvogel. Daarna laat ze het uitbroeden over aan de ongelukkige en onbedoelde gastgever, die daarmee het voortplanten van zijn eigen soort een jaartje overslaat. Soms, maar dat is slechts in 20% van de gevallen, is de waardvogel echter slimmer en verlaat hij op een bepaald moment het geparasiteerde nest en begint een tweede leg voor eigen belang, daarmee het koekoeksjong aan het noodlot overlatend.
Met het Jaar van de Koekoek willen Vogelbescherming en SOVON de mooi gestreepte vogel aan een breed publiek voorstellen. Via lezingen en publicaties wil men de Koekoek zoveel mogelijk onder de aandacht brengen. Andere acties zijn er in de vorm van speciale Koekoekexcursies in de Nationale Vogelweek in mei en de oproep om zoveel mogelijk waarnemingen en foto ’s door te geven via Waarneming.nl. Men hoopt zo meer te weten te komen over de Koekoek en de reden waarom de populatie in Nederland afneemt.
Heeft de inmiddels schaarse broedvogel last van de afname van waardvogels als graspieper of gele kwikstaart? Misschien, maar zijn voornaamste waardvogels zijn de kleine karekiet en de heggenmus. Of beginnen de waardvogels vroeger met broeden en hebben de Koekoeken zich nog niet daaraan aangepast? Zijn ze dan simpelweg te laat terug in Nederland? Is de tocht vanuit centraal Afrika gevaarlijker en moeilijker geworden? Gebieden worden ontbost, woestijnen worden groter en nemen daardoor de risico ’s toe? Of is het soortenrijke landschap waarvan de Koekoek een liefhebber is ook schaars geworden in ons overvolle land? Allemaal vragen waar Vogelbescherming en SOVON graag antwoorden op wil hebben, zodat er gepaste maatregelen genomen kunnen worden.
Ook in onze regio kunnen we – zo rond half april, maar veelal later – de Koekoek tegenkomen. De grienden langs de rivieren zijn uitgelezen plekken om deze mannelijke schoonheid met blauwgrijze kop, borst en bovendelen luid roepend aan te treffen. De buik is grijswit gebandeerd. De staart is lang, de poten geel, net als de iris en de snavelbasis. Vrouwtjes – behalve dan de vrij zeldzame bruine vorm – zijn voor een groot deel identiek, maar bij hen is de borst beige getint met donkere bandering. Ook polder Sandelingen Ambacht, Sofiapolder, polder de Hooge Nesse, het Develbos en de Zuidpolder bieden kansen genoeg voor een unieke waarneming.
Reden genoeg dus om er binnenkort op uit te gaan, op zoek naar deze langeafstandstrekker en bij succes de waarneming op ijsselmonde.waarneming.nl in te voeren, het liefst natuurlijk met een zelfgemaakte foto erbij. En mocht het een keer regenen, dan is er genoeg te zien en te lezen op de sites van Vogelbescherming en SOVON over deze prachtvogel. Er worden de laatste jaren zelfs Koekoeken gezenderd en die kunnen via internet het jaar rond gevolgd worden.
Hans Mom, lid van de vogelwerkgroep van Natuurvereniging IJsselmonde
