De mysterieuze Inktvlekkenziekte
Aart van Dragt
Hoe komen de esdoorns aan de inktvlekken op het blad? In de “De kleine Johannes” van Frederik van Eeden is te lezen dat dwergen in de nacht hun inktpotjes leeggooien over de bladeren.
Een wandeling in Oostvoorne overtuigde me dat dit stukje over de inktvlekkenbladziekte moest gaan. Wie in de duinen rondloopt ziet dat bij bijna alle esdoorns (Acer pseudoplatanus ) het handvormige blad is aangetast met massa’s donkere vlekken. Het lijken wel inktvlekken. Wie probeert met een vinger zo’n zwarte vlek weg te vegen, zal bemerken dat niet lukt. De vlek zit ook aan de onderkant van het blad. De aantasting is zo erg dat veel van deze bomen een deel van hun blad al laten vallen omdat ze geen nut meer hebben.
Terug in Ridderkerk zie ik tot mijn verbazing nauwelijks iets van deze aantasting op de esdoorn. Uit ervaring weet ik dat op de Oude Belt in het Ridderkerkse Gorzenpark deze aantasting regelmatig te zien is. En jawel hier en daar zie ik enkele esdoorns met ” inktvlekken” op hun bladeren. Maar de aantasting is hier lang niet zo erg als in de duinen.
De merkwaardige “inktvlekken” vallen pas op als het blad begint te verkleuren. Een oplettend waarnemer had al in juli een lichte verkleuring omgeven door een gele ring in het blad kunnen zien. Deze raadselachtige “inktvlekken” worden veroorzaakt door een schimmel (Rhytisma acerinum) die als parasiet in het bladmoes leeft. Het zwarte, is de kleur van de sporen van de schimmel. Uit deze sporen groeien straks nieuwe schimmels. Samen met het blad liggen ze in de winter onder de boom. In het voorjaar stijgen de sporen van de schimmel met een warme luchtstroom mee omhoog. Zo komen ze op het nieuwe pas verschenen esdoornblad terecht. De ontkiemende schimmeldraden dringen daarop het plantenweefsel binnen. En geleidelijk aan gaat het blad gele, bruine of oranje vlekken vertonen omringt door een gele ring die de schimmel van het onaangetaste weefsel scheidt. Pas als de schimmel sporen gaat maken verkleuren de vlekken tot zwart. Esdoorns zijn sterke groeiers en hebben van de inktvlekkenziekte weinig of geen last.
Wanneer esdoorns vrijstaan, zoals bij straatbomen, zult u tevergeefs naar inktvlekken zoeken. De schimmel gedijt het best bij een hoge luchtvochtigheid en komt dan ook vaker voor bij bomen die worden overschaduwd. Mocht u het erg storend vinden dat in uw omgeving zo’n “aangetaste esdoorn staat, dan kunt u ook proberen in de herfst het afgevallen blad op te ruimen en daarmee tevens de infectiebron verwijderen. Maar het best is trachten te genieten van al die boeiende dingen die de natuur altijd weer biedt. Want met het blad verwijderd u ook een beetje voedingstoffen dat de boom weer goed kan gebruiken..
