Aart van Dragt
Platanen vallen vooral in de winter op door hun schilderachtige stam. Dat wordt veroorzaakt doordat een plataan uit zijn jasje groeit. Hierdoor bladdert er telkens stukken van de oude bast af en komt er weer fris en licht gekleurd stukje bast te voorschijn. Aan weer en wind bloot gesteld wordt dit stukje bast donkerder van kleur en wordt op zijn tijd weer afgestoten.
Knobbels
In ons land groeien twee soorten platanen en een kruising tussen beide soorten. De Oosterse plataan, Platanus orientalis, heeft diep ingesneden bladeren en komt oorspronkelijk uit Turkye, Syrie, Irak en Iran. Al voor de jaartelling is deze vorst gevoelige boom via Macedonie, Griekenland en Zuid Italië naar onze streken overgebracht.
De westerse plataan, Platanus occidentalis, heeft een groot blad dat wat weg heeft van een blad van een Noorse esdoorn, is uit het oostelijke deel van Noord Amerika afkomstig en is sinds 1636 in Europa bekend.
De kruising tussen beide soorten, Platanus × acerifolia, is de boom die we het meeste aangeplant zien. Het blad is even glad als het blad van beide ouders en de vorm houdt ook het midden tussen die twee. Doordat deze sterke boom goed tegen droge en stoffige omstandigheden kan, wordt ze vaak in steden aangeplant. Platanen kunnen een zeer hoge leeftijd bereiken.
In het dorp Ridderkerk bezoek ik twee twee oudere platanen. De eerste staat aan de Beneden Rijweg bijna ter hoogte van de Kerksingel. Met deze zeer forse plataan, die tegen een oude tuinmuur leunt, is wat bijzonders aan de hand. Aan de ruwe stam groeien een soort knobbels en bobbels. Een enkel exemplaar ziet er uit als een houten knikker. Ik zag in Frankrijk (het land met vele door platanen beschaduwde jeu-de-boules banen) ook zo’n oude plataan met dergelijke houten “knikkers” die bijna los de bast zaten. Deze “knikker” bestaat uit hout en bastweefsel. Onderzoekers weten de oorzaak niet. Misschien dat de gezwellen veroorzaakt worden door verandering in de groeicellen van de boom. Een andere zeer hoge plataan groeit in het Sint Jorispark achter de villa Rustburg. Deze plataan steekt hoog boven het huis uit. Van deze maak ik een foto voor bij dit verhaaltje.
