Rob Horvarth

Het eiland IJsselmonde maakt landschappelijk gezien deel uit van het Zeeuwse rivier deltagebied. De Zeeuwse eilanden kenmerken zich als omdijkte jonge zeekleipolders met relatief diep in de ondergrond veen. De eilanden die direct aan de zeekust grenzen hebben evenals het vaste land van Zuid-Holland en Zeeland van nature een duinenrij. Vroeger had het eiland Rozenburg ook een schitterend duingebied; het destijds vermaarde natuurreservaat “de Beer”. Helaas is dat ten prooi gevallen aan de industrie.

Het eiland IJsselmonde bestond voornamelijk uit akkerbouwgebied uitgezonderd hier en daar wat veeteelt. Daarnaast is op gunstige plaatsen tuinbouw mogelijk. Natuurlijk mogen we ook de vlasteelt niet vergeten, die voornamelijk in de buurt van Rijsoord plaats vond. Vanaf de jaren ’60 – ’70 veranderde veel op IJsselmonde. Onder invloed van met name Rotterdam vond een enorme uitbreiding plaats van industrialisatie en woningbouw. Mede door de daarbij behorende aanleg van wegen verdween veel van het oorspronkelijke vlakke landschap. Deze ontwikkeling is nog lang niet ten einde. Om een en ander te compenseren werden er veel groenstroken aangelegd die voor een groot deel bestaan uit opgaande bosachtige beplanting. Deze groenstroken kregen o.m. een recreatieve functie. Daarnaast dienen ze onder meer vaak als buffering tussen woonwijken en snelwegen. Een kenmerkend voorbeeld is het Oosterpark gelegen tussen Drievliet en de A15. Groene gebieden worden waar mogelijk met groene routes aan elkaar gekoppeld. Dit is nodig om isolering van o.m. plant en diersoorten tegen te gaan.

IJsselmonde is geleidelijk aan veranderd van een akkerbouwgebied in een stedelijk gebied met veel bos en parkachtige groeneenheden. Dit trekt vooral veel bosrandvogels aan terwijl de soorten van het open landschap in aantal afnamen en verdwenen. Je kunt hier nu vogels aantreffen die je zo’n 50 jaar geleden zelden of nooit zag. Ekster en Vlaamse gaai, allerlei vinkachtigen zoals putter en kneu, maar ook de grote bonte specht kun je nu vaak te zien krijgen. De vogelrijkdom lijkt te zijn toegenomen. Dit wil echter niet zeggen dat het dus beter gaat met de natuur!

Er heeft eerder een verschuiving plaats gevonden door verandering in het landschap. Een groot deel van de vogelbevolking is daarbij ook in staat zich aan te passen aan de menselijke cultuur. Andere soorten kunnen dat niet zo snel of totaal niet. Juist deze soorten krijgen het steeds moeilijker. Patrijs, kwartel, gele kwikstaart en watersnip zijn soorten die sterk in aantal achteruit zijn gegaan op IJsselmonde of al geheel zijn verdwenen.

Gunstige ontwikkelingen zijn de aanleg van grotere natuurgebieden zoals Sophiapolder te Hendrik Ido Ambacht en Crezéepolder te Ridderkerk en recreatiegebieden de Hooge Nessepolder en het  Develgebied te Zwijndrecht, het Waalbos te Rijsoord, de Zuidpolder te Barendrecht en het Zuidelijk Randpark te Rotterdam.