Gepubliceerd 22-10-2021
Aart van Dragt
In de Zuidpolder te Barendrecht ligt de begraafplaats Den Ouden Dijck aan de 3e Barendrechtseweg nr. 460. Ga er eens een kijkje nemen. Het bijzonder rijke assortiment van vooral uitheemse bomen zorgt nu voor prachtige herfstkleuren. Al deze bomen hadden de hele zomer groene bladeren. Waarom verkleuren ze? Bladeren van loofbomen bevatten een lichtgevoelige groene stof chlorofyl genaamd. Met behulp van deze ‘zonnepaneeltjes’ kan de boom bouwstoffen als zetmeel en suikers aanmaken. In de herfst trekt de boom deze kostbare stof terug uit zijn bladeren en slaat deze op in zijn knoppen. In het blad worden nu andere kleuren zichtbaar die onder de groene kleur verborgen waren.
De naam dankt de begraafplaats aan een middeleeuwse dijk die het gebied de Riederwaard omgaf. Tussen 979 tot 1187 is de Riederwaard stukje bij beetje ingepolderd. In zijn uiteindelijke vorm strekte de oude Riederwaard zich uit van Ridderkerk tot Rhoon, in het zuiden was de Waal (het Waaltje) de grens.
Na 1350 werd het zuidwesten van ons land het strijdtoneel van de Hoekse en Kabeljauwse twisten en daar boven op verscheen voor het eerst de zo gevreesde builenpest. Tijden, waarin de focus niet zo zeer op het onderhoud van de dijken lag. Dat had ernstige gevolgen.
Op 2 februari 1373 braken de dijken bij Bolnes en Barendrecht. Enorme verwoestingen, in het dorp Riede verdronken de meeste inwoners. Een jaar later was het op 14 februari weer raak. De dijken waren nauwelijks hersteld of ze bezweken wederom. Op 2 oktober 1375 in het derde achtereenvolgende jaar braken de dijken. Ridderkerk (Riede), Carnisse, Pendrecht, Donkersloot en Rhoon gingen verloren. Donkersloot werd door de nieuw gevormde Noord gescheiden van de Alblasserwaard. Een rivier nu de Koedood genaamd stroomde opeens dwars door de voormalige Riederwaard.
Het duurde jaren maar uiteindelijk trok men de conclusie, de Riederwaard in zijn geheel moest als verloren worden beschouwd. In 1403 werd besloten het land stukje bij beetje terug te winnen. In 1404 was de huidige Oud Reijerwaard met het dorp Ridderkerk bedijkt. De Binnenlandse Polder met het dorp Barendrecht kwam in 1483 droog.
In 1421 wordt melding gemaakt van het eiland Den Ouden Dijck gelegen op de plaats waar nu zo ongeveer de begraafplaats ligt. Het was blijkbaar een stuk van de middeleeuwse dijk die nog boven het water uitstak. In 1551 wilden polderaars van de Middeldijk een dam naar het eiland aanleggen. Die dam zou de aanslibbing versnellen. Vissers zagen hier een bedreiging van hun visgronden in en stapten naar de rechter.
In 1559 diende de zaak en een van de getuigen verklaarde dat hij in 1515 of 1516 tijdens een zeer droge periode een dijk had zien liggen en daarover in noord westen was gelopen en restanten van sluizen en ander bouwwerken gezien. Een ander verklaarde dat de dijk zich uitstrekte richting Heerjansdam. Uiteindelijk verloren de vissers de zaak, hun visrechten golden alleen ten zuiden van het eiland. Het duurde uit nog tot 1659 voordat de Zuidpolder werd ingepolderd, 287 jaar na de ramp.
Voordat Carnisselande werd aangelegd heeft het Bureau Oudheidkundig Onderzoek Rotterdam (BOOR) onderzoek gedaan. Mede geholpen door een duidelijke luchtfoto werd een tracé van circa 3 kilometer van Den Ouden Dijck inclusief bewonerssporen terug gevonden.
Begraafplaats Den Ouden Dijck te Barendrecht heeft het karakter van een landgoed, waarin de kenmerken uit de omgeving, polder en kreken terugkomen. De kreek doorsnijdt en compartimenteert de begraafplaats. Er is een mooie herfstwandeling te maken.
