Afgelopen week kreeg ik via de website van de Natuurvereniging een foto met de vraag erbij “Wat is dit voor vogel?”. Dat gebeurt wel vaker. Ditmaal ging het om vogel die in een tuin was gefotografeerd. Het bleek een Witte kwikstaart te zijn. Dat is leuk, want die zie je niet zo vaak in de tuin. Toen ik een dag later thuis kwam zag ik een Witte kwikstaart op een gazon bij ons in de wijk rondscharrelen. Dat is waar. Het gehele voorjaar heb ik de soort in de wijk te zien. Lopend over de daken van de schuurtjes. Zoekend naar allerlei insecten en spinnetjes tussen de dakpannen en in de regengoot. Als de grasmaaier dan weer langs geweest is (en dat gebeurt in onze wijk nogal vaak) dan heeft de kwikstaart het makkelijk en ligt het voedsel voor het oprapen. Op basis van de voedselvluchten maak ik op dat ze ergens in de buurt broedt.
Is een Witte kwikstaart als tuinsoort uitzonderlijk? Nee hoor, alleen vallen ze niet zo op. Eigenlijk is de Witte kwikstaart een hele gewone soort. De soort weet zich heel goed aan de omstandigheden aan te passen.
Bij de vorige broedvogelatlas uit 2002 bleek het de meest verspreide broedvogel van Nederland te zijn: https://www.sovon.nl/nl/soort/10201
En ook op basis van de voorlopige resultaten voor de nieuwe Vogelatlas lijkt de soort weer overal voor te komen: http://www.vogelatlas.nl/atlas/soorten/soort/10201/B/ext6.
Van Ameland tot Zuid-Limburg en van de Veluwe tot de binnenstad Rotterdam. Daaruit blijkt de vogel dus van een ongelofelijk aanpassingsvermogen te beschikken. De Witte kwikstaart heeft zich aangepast aan de mens. Vaak wordt gebroed in spleten, nissen of holten van gebouwen of menselijke bouwwerken. De meeste kwikstaarten leven dan ook rondom boerenerven, dorpsranden en bij lintbebouwing. Maar ook natuurlijke broedplekken worden gebruikt.
Het is nu inmiddels zomer en dat betekent dat de jongen van het eerste broedsel zijn uitgevlogen. Deze jonge vogels verzamelen zich groepjes, want dan heb je meer ogen die het gevaar in de gaten houden. En de kans dat je door een roofdier gepakt wordt is kleiner. De ouders starten dan soms nog een tweede broedsel dat in de loop van september uitvliegt. Witte kwikstaarten eten allerlei insecten en spinnetjes. Dit brede menu maakt het ook mogelijk in allerlei biotopen voedsel te vinden.
Groepjes kwikstaarten vind je nu vooral in waterrijke gebieden, zoals de Crezéepolder of deSophiapolder. Op het natuureiland zie je ze regelmatig op de vlonders lopen. ’s Avonds gaan ze naar gezamenlijk slaapplaatsen in het riet of in kassen. Vroeger stonden in de Crezéepolder kassen. Tijdens de zomeravonden telden we met vogelwerkgroep tot wel 70 exemplaren die daar gingen overnachten.
Je kan nog even van ze genieten. Vanaf september vertrekken de meeste Witte kwikstaarten naar de overwinteringsgebieden in Spanje, Portugal en Marokko. De najaarstrek piekt in oktober: http://www.trektellen.nl/species/graph/1/0/289/0?g=&l=&k=&jaar=0&jaar2=&jaar3=&
In de winter zijn ook nog kleine aantallen Witte kwikstaarten ins ons land aanwezig. Vermoedelijk zijn dit deels Nederlandse broedvogels aangevuld met wintergasten uit Duitsland. De Scandinavische broedvogels passeren ons land via Duitsland. Gedurende februari en maart keren de eerste Witte kwikstaarten weer terug.
De jonge vogels zwerven rond en kunnen op allerlei plekken opduiken. Let de komende tijd dus maar eens op of je in de tuin een zwart-wit vogeltje met lange staart ziet. Wipt het vogeltje de hele tijdmet de staart? Dan is het inderdaad de Witte kwikstaart.
Door Sander Elzerman.
