Spindotter, een plant die zichzelf stekt!
Wie in april een wandeling is de griend maakt kan genieten van de massale bloei van de dotter. Maar hier is iets bijzonders aan de hand. De dotter in de griend verschilt van de dotter aan de slootkant in de polder.
In de Carnisse grienden, de Ridderkerkse grienden en de Biesbosch groeit de zeldzame spindotter, Caltha palustris var. Araneosa. De plant is uniek in de wereld. Oppervlakkig gezien lijkt hij een gewone dotterbloem. Een kleur als een eierdooier of wel het geel van een gewone boterbloem (waar het overigens familie van is) en niervormige groene bladeren. Zoals alle dotterbloemen is de plant giftig. Dat voorkomt dat dotterbloemen die in drassige weilanden staan door het vee worden opgegeten. (De mens at overigens de bloemknoppen als een soort kappertjes!)
Helaas zijn de dotterbloemen in het polderland grotendeels verdwenen door ontwatering, bemesting en het steeds vroeger maaien. Hier en daar in de polder staan nog wel dotters langs de slootkant maar voor een massale bloei moeten we toch in de grienden gaan kijken. De grienden zijn ook de enige plek waar de spindotter voorkomt. De spindotter is namelijk een aanpassing aan de wisselende waterstanden in dit buitendijkse gebied. Niet toevallig is het voorkomen beperkt tot gebieden met tijverschillen. De wateren van de Biesbosch, Oude Maas en de Noord staan nog onder invloed van eb en vloed. Vaak is na de bloei pas goed te zien hoe op de plaats waar de stengel van de plant een elleboogvorm heeft op die elleboog witte worteltjes (spinnetjes) te voorschijn komen. Deze stengel is eigenlijk een bewortelde stek. Bij hoog water laat de stek los van de moederplant en als de waterstand zakt blijft hij ergens in de modder steken en kan zo verder groeien. Overigens zien we ook aan de spindotter na de bloei veelzadige bruine vruchten groeien die aan de zijkant openbarsten waarna de zaden met het water weg kunnen drijven (zie tekening). Maar kiemplantjes maken in dergelijk met wisselende waterstanden minder kans.
De plant komt normaal alleen buitendijks voor. Tot mijn verbazing is daar een uitzondering op. In het Ridderkerkse Gorzenpark groeien in het lage gedeelte vlak bij het pomphuis ook spindotters. Hoe zijn die daar terecht gekomen? Nog overgebleven van de tijd dat dit gebied begin jaren vijftig nog een restant was van de toegang tot de haven van Ridderkerk? Of heeft bij de aanleg in 1972 een paar dotters uit het griend gehaald om de begroeiing op gang te helpen?
