Gierzwaluwen

Rond eind april dan zijn ze er weer: de Gierzwaluwen! Dan zullen deze “eeuwige” vliegers weer onder het geroep van “srie srie” door de straten gieren.

De Gierzwaluw (Apus apus) is bruin-zwart met een lichte keelvlek en groter dan alle andere zwaluwsoorten. Eigenlijk zijn het geen zwaluwen. Ze behoren tot een aparte familie: die van de gierzwaluwen. Hun vleugels zijn in verhouding zeer lang, ze reiken, in samengevouwen toestand, tot 3,5 cm. voorbij hun staart. Hun vleugels zijn langer dan die van de andere zwaluwsoorten. De vleugelpunten zijn naar achter gericht en de staart is kort en gevorkt. Hierdoor lijken ze in de lucht op ankertjes. Ook door hun manier van vliegen zijn ze te onderscheiden van de andere zwaluwen: lange glijvluchten afgewisseld met een paar snelle vleugelslagen. Ze maken daarbij een gierend geluid (vandaar de naam gierzwaluw) dat klinkt als “srie, srie”.

Hun ogen zijn groot en liggen diep in hun kassen, die aan de snavelkant voorzien zijn van borstelige veertjes. Bij hoge snelheden zijn hun ogen hierdoor goed beschermd tegen uitdrogen en zwevende stofdeeltjes. De snavel is kort en breed, maar de eigenlijke mondopening is veel groter dan de breedte van de snavel. De poten zijn kort, met vier sterke naar voren gerichte tenen, waarmee ze zich aan een muur kunnen vastklemmen, het z.g. aanhaken. Lopen gaat zeer onbeholpen.

Het is echter een zeer hardnekkig misverstand te denken dan gierzwaluwen niet in staat zouden zijn om vanaf de grond op te vliegen. Gezonde volwassen gierzwaluwen die per ongeluk op de grond terechtgekomen zijn, kunnen probleemloos opstijgen, mits ze een vrije ruimte van enige tientallen meters hebben om langzaam hoogte te winnen. De oorzaak van de wijdverbreide fabel dat gierzwaluwen niet vanaf de grond kunnen opvliegen moet worden gezocht in het feit dat er wel eens gierzwaluwen op de grond worden gevonden die niet meer kunnen vliegen. Dit zijn dan volwassen vogels die ergens tegenaan zijn gevlogen of die ziek en verzwakt zijn. Vaak betreft het ook jonge vogels die het nest voortijdig hebben verlaten.

Ze vliegen altijd dag en nacht: Eten: ze voeden zich met vliegende insekten, maar dan wel alleen die insecten die niet steken. De insecten die wel steken laten ze ongemoeid! Drinken: scherend over het wateroppervlak nemen ze een snaveltje water. Slapen: tegen de avond verzamelen groepen gierzwaluwen zich in de lucht en stijgen dan samen op naar ca. 3000 m., om daarna rustend in een soort halfslaap, met trage vleugelslag, drijvend op de lucht en de wind, in grote spiralen langzaam naar beneden te komen. Verzamelen nestmateriaal: zwevende pluisjes, strootjes en soms ook stukjes plastic of papier worden uit de lucht gehapt. En zelfs paren doen gierzwaluwen in de lucht. Een gierzwaluw daalt hiertoe op de rug van de partner, waarna ze gedurende enkele seconden samen verder zweven. Of het vrouwtje daadwerkelijk in de lucht wordt bevrucht, of dat het een rituele baltsceremonie is, voor degene die wel eens een paring in de lucht heeft gezien vormt het doorgaans een onvergetelijke waarneming.

In de gemeente komen we op diverse plaatsen Gierzwaluwen tegen. De Vogelwerkgroep van de Natuurvereniging IJsselmonde wil nu in de gemeente zoveel mogelijk informatie verzamelen over broedplaatsen en/of verblijfplaatsen en deze in kaart brengen. Dat kunnen wij natuurlijk niet alleen, omdat het vinden van broedplaatsen een tijdrovende aangelegenheid is. Daarom roept de Vogelwerkgroep iedereen op om, wanneer men een nestplaats van een Gierzwaluw kent, deze telefonisch te melden, zodat deze bij het onderzoek betrokken kan worden. En denk nu niet “deze plek zal wel al gemeld zijn”, bel en doe mee aan de instandhouding van deze beschermde vogel!!

U kunt uw informatie kwijt bij Ton Elzerman; telefoon 0180-417154

Ook informatie over de nestplaatsen van andere zwaluwen, zoals Huis- en Boerenzwaluw, is van harte welkom.