Paddenstoelentijd

Tot de vorstperiode is het nog paddenstoelentijd.

Riet van de Water

Het is paddenstoelentijd, ga eens mee op excursie.  Wie zag ooit een pad op een stoeltje? Hooguit kabouter prikkebeen, op een rode met witte stippen: de vliegenzwam ( Amanita muscari ). Deze vliegenzwam is min of meer gebonden aan een berk (soms ook wel eens aan een eik of den, maar dat komt niet zoveel voor). De berk groeit het beste op zure humeuze grond en heel toevallig houdt de vliegenzwam daar ook van. Onder de grond zijn de schimmeldraden van de paddenstoel vergroeid met de haarvaten van de boom. Niet slechts voor de gezelligheid, maar ook hier gaat de liefde door de maag. De paddenstoel levert vitamientjes in ruil voor suikers die door de boomwortels stromen. Zo hebben veel paddenstoelen hun eigen specifieke groeiplaats, waar iets te halen valt wat ze zelf niet kunnen opnemen.

Op en bij de berk kunnen we nog meer paddenstoelen vinden, b.v. de berkenzwam. Dit is een gaatjeszwam, die alleen voorkomt op zieke- of dode berken. De schimmeldraden dringen binnen via verwondingen en daarna gaat het snel bergafwaarts met de boom. Als de boom eenmaal dood is, gaat de berkenzwam gewoon verder met de afbraak tot al het dode hout is vergaan. Het is dus maar goed dat er paddenstoelen bestaan, anders bleven we met al dat dode hout zitten. Nog belangrijker is dart het organisch materiaal wordt teruggegeven aan de bodem, zodat deze niet uitgeput raakt. De schimmels en zwammen zorgen ervoor dat de ruwe humus wordt omgezet tot fijne bosgrond.

Om in stand te blijven hebben paddenstoelen sporen, die heel gemakkelijk door de wind met of zonder hulp van insecten worden verspreid. Er bestaan diverse typen paddenstoelen, maar twee groepen daarvan zijn wel de belangrijkste n.l. de plaatjes- en de buisjeszwammen. Bij de plaatjes-zwammen lopen er vanaf de steel naar de rand van de hoed plaatjes als spaken van een wiel, met daar tussen in miljoenen sporen (dit is goed te zien door een spiegeltje onder de paddenstoel te houden). Bij de buisjeszwammen is dit gedeelte als een kussen vol gaatjes die vol komen met sporen. Nu begrijpen we ook waarom de paddenstoel bovengronds komt, want eigenlijk leeft hij onder de grond. De paddenstoel is als een bloem die zaad moet verspreiden.

De berkenboleet ( Leccinum scabrum ) zorgt ervoor dat in droge heidevelden de berk op kan groeien omdat ze de berk ongevoelig maakt voor de groeistorende schimmelpartner van de struikheide. Verder vinden we in de buurt van berken b.v. de groenen berkenrussela, de berkenridderzwam en diverse algemene melkzwammen.

De heksenbezem wordt veroorzaakt door een schimmel die veel op berken parasiteert. Deze schimmel prikkelt slapende knoppen om te gaan uitlopen, zodat er een op een bezem gelijkend samenstel van korte takjes groeit. Dit verschijnsel is verder niet schadelijk voor de boom.

Bekende paddenstoelengebieden in Nederland zijn het bos tussen twee kastelen in Neerrijnen, het Kralingse bos en landgoed Mildenburg in Oostvoorne. Ga mee met de excursie en zie: In diverse stadia liggen overal afgestorven bomen of hangen tegen levende exemplaren aan. In de herfst is Mildenburg een eldorado voor de paddenstoelenliefhebber. Wanneer u de lekkere herfstlucht opsnuift ruikt u de schimmels en het verrottingproces van al die duizenden grote en kleine zwammen. Soorten met namen als oorlepelzwam, paarse wasporia, sterspoorvezelkop en hoornsteeltaailing zijn hier ontdekt. Maar misschien gaat u voor de eikhaas of de biefstukzwam op een eik halverwege de laan. De eikhaas komt maar eens in de 5 jaar te voorschijn. En wat denkt u van de diverse kluifjeszwammen en aardsterren die hier groeien. Maar mis vooral de duinhelling met kronkelende 150 jaar oude beuken niet. Ooit zijn ze geplant om het stuivende duinzand tot bedaren te brengen. De zoute zeewind heeft ze gekneed tot de fantastische silhouetten die ze nu tonen. Als op een late herfstdag de zon banen strooilicht door de verkleurende bladeren schijnt is het zo sprookjesachtig mooi.