Het geheim van het speenkruid

De planten gaan gemiddeld genomen steeds vroeger bloeien, een gevolg van de klimaatsverandering. De biologische lengte is de afgelopen 10 jaar 2,3 dagen vervroegd. Dit wordt geconstateerd door de jaarlijks vast te leggen op welke data de eerste plant van een bepaalde soort is gaan bloeien. Fenologie heet deze hobby, velen houden daarvan jaarlijks lijstjes bij. Op deze wijze maak je de klimaatsverandering voor je zelf zichtbaar. Iedereen kan het doen!

 

Een van de eerste plantjes die in bloei komt is het speenkruid (Ranunculus ficaria). In zachte winters worden soms begin februari de eerste gele sterretjes van het speenkruid gezien. In Maart zal het plantje in onze kalkrijke streken de bosbodem en tuinen gaan kleuren. Door zijn vroege verschijning werd de plant vroeger gebruikt om na de winter het gerezen gebrek aan verse groenten op te vangen. Speenkruid kan als salade op brood gegeten worden of werd in de voorjaarssoep gedaan. De knoppen, in zuur gelegd, kunnen kappertjes vervangen! Al in november verschijnen vaak de eerste (lepelvormige) blaadjes boven de grond, gekieteld door het zonlicht dat door de bladerloze takken de bosbodem weer kan bereiken. Door de dakpansgewijze opbouw, waarbij de onderste blaadjes het grootste zijn, ligt het plantje als een bosje op de grond om maximaal te profiteren van het schaarse winterlicht.

Iedereen kan constateren dat de stralende bloemetjes door weinig insecten worden bezocht. Door de in het algemeen nog lage temperaturen zijn er nog weinig insekten actief. Het plantje produceert dan ook zelden zaden. Toch weet ze zich uitstekend te handhaven. Het plantje kent zelfs twee andere produktieve methoden om zich te vermeerderen. Na de bloei in het voorjaar vormt zich in de oksel van ieder blad een knop, waaruit knolletjes groeien. Als in mei weer bladeren aan de bomen komen wordt het weer donker op de bosbodem. De bladeren van het speenkruid vergelen en teren weg. De genoemde okselknolletjes komen vrij en worden door het regenwater over de bosbodem verspreid. Als ze op een gunstige plaats liggen kunnen uit de knolletjes worteltjes groeien. Deze worteltjes verankeren zich in de bodem en door te krimpen trekken ze het knolletje dieper de grond in. Al in het voorjaar vormen zich de eerste blaadjes. In een deel van de Alblasserwaard is de plant om deze reden bekend onder de naam Molleklootjes. Voor de tweede methode heeft ze de hulp van een ijverige tuinliefhebber nodig. Speenkruid is een vaste plant die zomers bovengronds is verdwenen maar overzomert met speenvormige knolletjes.

Onze tuinliefhebber verplaatst ijverig aarde en neemt enpassant de gehele zomer los in de grond liggende speenvormige knolletjes mee. Deze tuinliefhebber behoeft dit prachtige gratis verkregen inheemse gewasje niet met pijn en moeite te bestrijden want omdat het zo vroeg verdwijnt hebben onze andere soms kostbare planten er geen hinder van. Genieten en laten groeien dus!